PRZESTĘPSTWO NIEALIMENTACJI – NA CZYM POLEGA I JAK DO NIEGO NIE DOPUŚCIĆ?

Każdy z nas mniej więcej wie, czym jest obowiązek alimentacyjny, jednak większości społeczeństwa kojarzy się on jedynie ze świadczeniem rodziców na rzecz ich małoletnich dzieci. Prawda jest jednak taka, że świadczenie alimentacyjne może być również nałożone na byłego męża/byłą żonę wobec byłego współmałżonka lub przysługiwać rodzicowi od swoich dzieci. Alimentów można żądać (i dochodzić ich przed sądem), gdy dana osoba (dziecko, współmałżonek, rodzic) potrzebuje wsparcia finansowego, albowiem nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie oraz zapewnić sobie godnych warunków życia. Obowiązek alimentacyjny jest więc formą pomocy i wsparcia, który ma zapewnić by dana osoba mogła w sposób prawidłowy zaspokajać swoje usprawiedliwione potrzeby (nie obniżając przy tym standardu życia osobie, która świadczenie alimentacyjne musi uiszczać). Obowiązek alimentacyjny reguluje art. 128 k.r.o i doprecyzowują go art. 133 k.r.o. oraz art. 135 k.r.o., z których to możemy dowiedzieć się, na kim spoczywa obowiązek alimentacyjny, w jaki sposób jest on regulowany i komu należy się owo świadczenie.

 

PRZESTĘPSTWO NIEALIMENTACJI – OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY

 

Obowiązek alimentacyjny jest przede wszystkim obowiązkiem moralnym. Jednakże, tak jak zostało to już wskazane powyżej, obowiązek ten ma również charakter prawny – nie jest więc wyłącznie dobrowolnym świadczeniem na czyjąś rzecz, lecz może być nakładany przez sąd i egzekwowany przez uprawnione do tego organy (na przykład komornika).

 

Niektórzy jednak unikają płacenia alimentów – z doświadczenia wiem, że tłumaczeń, które miałyby uzasadnić niedopełnienie tego obowiązku, jest wiele: „nie mam pracy”, „nie mam tyle pieniędzy”, „z płaconych przeze mnie alimentów korzysta drugi rodzic”, itp. Często jednak osoby te nie zdają sobie sprawy, że unikanie płacenia zasądzonych przez sąd alimentów jest przestępstwem.

 

Uchylanie się od płacenia alimentów na rzecz osób uprawnionych do tych świadczeń jest stypizowane w art. 209 k.k.Przepis ten reguluje, kto może dopuścić się przestępstwa niealimentacji oraz jaka jest przewidziana za ten czyn kara. Podstawowa wersja tego przestępstwa dotyczy sytuacji, w której zobowiązany do płatności alimentów uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, a łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. W takiej sytuacji sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

 

PRZESTĘPSTWO NIEALIMENTACJI – KWALIFIKOWANA FORMA

 

W Kodeksie karnym zawarta jest również kwalifikowana forma przestępstwa niealimentacji. Dotyczy ona sytuacji, w której działanie osoby dopuszczającej się przestępstwa niealimentacji naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (pozbawienie środków pieniężnych do egzystencji). W takim przypadku sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.

 

PRZESTĘPSTWO NIEALIMENTACJI – ŚCIGANIE NA WNIOSEK

 

Przestępstwo niealimentacji ścigane jest na wniosek pokrzywdzonego (osoby upoważnionej do otrzymywania świadczenia alimentacyjnego), organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego.

 

Za przestępstwo odpowiada osoba, na którą obowiązek został nałożony, a która nie wypełniała go ze względu na złą wolę, co w praktyce oznacza, że osoba zobowiązana do świadczenia alimentacyjnego mając środki pieniężne nie chce ich przekazywać na rzecz osoby do nich uprawnionej.

 

PRZESTĘPSTWO NIEALIMENTACJI – KLAUZULA NIEKARALNOŚCI

 

Kodeks karny przewiduje uchylenie karalności przestępstwa niealimentacji, ale tylko w typie podstawowym. Aby skorzystać z tego dobrodziejstwa, muszą być spełnione dwie przesłanki. Po pierwsze, sprawca musi uiścić w całości zaległe alimenty. Po drugie, spłata alimentów musi nastąpić przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego.

 

PRZESTĘPSTWO NIEALIMENTACJI – ODSTĄPIENIE OD WYMIERZENIA KARY

 

Sąd odstępuje od wymierzenia kary sprawcy przestępstwa niealimentacji w jego formie kwalifikowanej w sytuacji, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca uiścił w całości zaległe alimenty. Jeśli okres zaległości lub suma zaległości była znaczna, sprawca złośliwie nie płacił świadczenia, a sytuacja materialna uprawnionego na skutek uchylania się od alimentów przez zobowiązanego była bardzo zła, nie ma możliwości odstąpienia od wymierzenia kary. W takich przypadkach bowiem wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko zastosowaniu tej instytucji.

 

PRZESTĘPSTWO NIEALIMENTACJI – POTRZEBUJESZ POMOCY ADWOKATA?

 

Warto pamiętać o tym, aby w sprawie dotyczącej przestępstwa niealimentacji skonsultować się z adwokatem specjalizującym się w sprawach karnych. Konieczne może być również skorzystanie przez sprawcę przestępstwa niealimentacji z pomocy obrońcy w całym toku postępowania karnego – pozwoli to obrońcy zabezpieczyć interesy podejrzanego i nie dopuścić do popełnienia przez niego nieodwracalnych błędów procesowych i taktycznych.

 

adwokat Adam Popławski