ZACHOWEK – CZYM JEST, KOMU PRZYSŁUGUJE I CZY WYDZIEDZICZENIE MOŻE CIĘ GO POZBAWIĆ?

Temat spadku wiąże się zazwyczaj z przykrymi wydarzeniami, emocjami oraz formalnościami, których należy dopełnić w tych trudnych okolicznościach. Jednymi z istotniejszych pojęć, z którymi możemy spotkać się w tej sytuacji, są zachowek i wydziedziczenie. W tym artykule postaram się przekazać Ci najważniejsze informacje na temat tych instytucji prawa spadkowego.

CZYM DOKŁADNIE JEST ZACHOWEK?

Zachowek jest instytucją należącą do prawa spadkowego. Zadaniem tej instytucji jest ochrona interesów wszystkich bliskich osób, w przypadku, gdy spadkodawca pominie którąkolwiek z nich w swoim testamencie. Spadkodawca za życia rozporządza swoim majątkiem (na przykład poprzez darowizny) i tak samo może nim rozporządzać na wypadek swojej śmierci. Gdy spadkodawca celowo pominie w testamencie kogoś ze swojej bliskiej rodziny, to dzięki instytucji zachowku może on przynajmniej częściowo uzyskać ochronę swoich utraconych praw do spadku.

Podsumowując – w sytuacji, gdy jedna z najbliższych osób spadkodawcy nie została uwzględniona w testamencie, ma prawo domagać się zachowku, czyli po prostu quasi rekompensaty pieniężnej.

ZACHOWEK – KOMU PRZYSŁUGUJE I W JAKIEJ WYSOKOŚCI?

Do dochodzenia zachowku uprawnieni są małżonek, rodzice oraz zstępni spadkodawcy, czyli jego dzieci, wnuki, prawnuki itd.

Zachowek przysługuje także osobom, które otrzymały swój udział w spadku, ale jego wysokość okazała się mniejsza od tego, co wynika z przepisów.

Wysokość zachowku zależna jest od całkowitej wartości spadku, od wielkości spadkowego udziału określonego przez dziedziczenie ustawowe, a także od tego, czy uprawniony jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy. Wskazać bowiem należy, że zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału.

Zachowek nie przysługuje:
• osobom wydziedziczonym przez spadkodawcę,
• osobom, które postanowiły zrzec się dziedziczenia albo odrzucić spadek,
• osobom, które zostały uznane za niegodne dziedziczenia,
• małżonkowi, w sytuacji, gdy spadkodawca ubiegał się o rozwód z winy współmałżonka, a żądanie to było uzasadnione,
• małżonkowi w separacji.

CZY WYDZIEDZICZENIE POZBAWIA MOŻLIWOŚCI ZACHOWKU?

Wydziedziczenie to instytucja prawa spadkowego, która pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku. Nie jest to jednak równoznaczne z pominięciem w testamencie, w sytuacji bowiem, gdy dana osoba nie została w nim uwzględniona, nadal przysługuje jej zachowek. Kiedy spadkodawca tworzy testament negatywny, określający kto nie powinien po nim dziedziczyć, wówczas osoby te nie mają prawa do spadku, jednak im także przysługuje prawo do zachowku.

Aby spadkodawca skutecznie kogoś wydziedziczył, powinien zawrzeć taką informację w testamencie. To jednak nie wystarczy – postanowienie takie musi być uzasadnione. Przyczyny wydziedziczenia powinno dać się zweryfikować i utożsamić z przynajmniej jedną z przesłanek wymienionych w art. 1008 Kodeksu cywilnego:
• naganne postępowanie wobec spadkodawcy,
• przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu spadkodawcy,
• rażącą obrazę czci spadkodawcy,
• niedopełnianie względem spadkodawcy istotnych obowiązków rodzinnych.

BEZSKUTECZNOŚĆ WYDZIEDZICZENIA

Istnieje sądowa możliwość kwestionowania zasadności wydziedziczenia. Co do zasady odbywa się to w toku sprawy o zachowek. Bezskuteczność wydziedziczenia może wynikać z nieistnienia podstaw wydziedziczenia określonych ustawą, przebaczenia albo tego, że przyczyna wydziedziczenia nie wynika z treści testamentu.

POTRZEBUJESZ POMOCY?

Masz pytania odnośnie zachowku? Nie wiesz, jak napisać pozew o zachowek? Zostałeś wydziedziczony i nie wiesz czy masz szansę na jego podważenie? Skontaktuj się ze mną – postaram się pomóc i rozwiać Twoje wszelkie wątpliwości.

Zapraszam do kontaktu.

ADWOKAT SZCZECIN

Adam Popławski