Skuteczne sposoby na uniknięcie zapłaty zachowku

W momencie otwarcia spadku wiele osób zastanawia się jak skutecznie obronić się przed roszczeniem o zachowek osób nie ujętych w testamencie. Istnieje kilka skutecznych sposobów na zabezpieczenie majątku przed roszczeniem o zachowek. Niestety większość z nich można wykonać za życia spadkodawcy. Przeczytaj, jak skutecznie uniknąć zachowku.

 

O zachowku pisaliśmy już w artykule „Zachowek-czym jest, komu przysługuje i czy wydziedziczenie może Cię go pozbawić?” w nim znajdziesz wszystkie podstawowe informacje na temat instytucji zachowku, poruszyliśmy tam również pierwszą z możliwości bezskutecznego roszczenia o zachowek – wydziedziczenie. Zachęcamy do zapoznania się z artykułem w pierwszej kolejności.

 

Jeśli już wiesz czym jest zachowek, a także kto może z niego skorzystać, czas na sposoby zabezpieczenia majątku przed spadkobiercami, których spadkodawca nie chciał obdarować swoim dorobkiem. Wiele osób uważa roszczenie o zachowek jako niesprawiedliwe, ponadto od lat przysparza ono wielu kontrowersji. Niemniej polskie prawo sformułowane jest na kanwie prawa rzymskiego, gdzie już w starożytności funkcjonowała instytucja zachowku i ma ona poniekąd zadośćuczynić pozostałym członkom rodziny pokrzywdzonym przez spadkodawcę. Czy da się więc uniknąć zapłaty tego roszczenia? Tak!

 

#1 Umowa o dożywocie

Dożywocie to bardzo skuteczny sposób na uniknięcie zapłaty zachowku, jednak może dotyczyć tylko nieruchomości znajdującej się w posiadaniu przyszłego spadkodawcy. Aby można było z niego skorzystać dożywotnik musi być właścicielem, współwłaścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości lokalowej, gruntowej lub gospodarstwa rolnego. Wówczas przed śmiercią musi dojść do zawarcia umowy, wskutek której na nabywcę przechodzi prawo własności nieruchomości w zamian za dożywotnie utrzymanie zbywcy. W niektórych przypadkach może dojść do zmiany osobistego utrzymywania dożywotnik, na stałe świadczenie pieniężne w postaci renty.

 

W praktyce bardzo często oznacza to, że dożywotnika należy przyjąć jako domownika i zapewnić mu potrzeby bytowe takie jak wyżywienie, ubranie, pomoc i wsparcie w chorobie i odpowiednie warunki życiowe, a nadto zorganizować pogrzeb na koszt nabywcy. Modyfikacje zakresu tych obowiązków mogą być zawarte w umowie.

 

Umowa dożywocia znacznie różni się od umowy darowizny, a podstawową różnicą jest jej odpłatność. Dzięki właśnie tej różnicy nieruchomość będąca przedmiotem umowy nie podlega zaliczeniu na schedę spadkową, a więc nie można jej również zaliczyć na poczet obliczenia zachowku. Dzięki temu, składnik majątku jest skutecznie wyłączony spod roszczenia o zachowek.

 

#2 Niegodność dziedziczenia

Jedyna czynność opisana w artykule, której można dokonać po śmierci spadkodawcy. Przesłankami do uznania spadkobiercy za niegodnego są:

– umyślne ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy;
– podstęp lub groźba w celu nakłonienia spadkodawcy do zmiany lub odwołania testamentu;
– ukrycie umyślne lub zniszczenie testamentu;
– podrobienie lub przerobienie testamenty.

 

Niestety niegodność dziedziczenia musi zostać orzeczona przez sąd, toteż postępowanie jest długie, emocjonalne i uciążliwe. Ale jego konsekwencją jest wyłączenie od dziedziczenia spadkobiercy niegodnego w taki sposób, jakby nigdy nie dożył otwarcia spadku. Wskazania więc wymaga, że jeśli niegodny posiada zstępnych, wówczas oni mogą wejść w jego prawa i dochodzić zachowku.

 

#3 Upływ 10 lat od umowy darowizny

Jest to sytuacja najbardziej problematyczna ponieważ nie dla wszystkich przepis jest jasny i czytelny. Do zachowku nie zalicza się darowizn, które zostały dokonane przed minimum dziesięciu lat dokonany na rzecz osób niebędących spadkobiercami lub osobami uprawnionymi do zachowku.

 

W przykładowej, abstrakcyjnej sytuacji, gdzie matka umową darowizny przekazała nieruchomość jednej z córek, 15 lat przed swoją śmiercią, nie ma znaczenia odległy termin darowizny, lecz fakt, że osobą obdarowaną była osoba będąca spadkobiercą ustawowym i uprawnionym do zachowku. Jeśli więc syn postanowi dochodzić zachowku od spadkobierców, ponieważ został pominięty w późniejszym spadkobraniu (na przykład nie ujęty w testamencie) może skutecznie dochodzić roszczenia również z tej darowizny, która zaliczona zostanie na poczet obliczania zachowku.

 

Darowiznami, które nie zostaną zaliczone na poczet zachowku są wyłącznie te poczynione wobec osób trzecich, nie związanych z rodziną, nie będących spadkobiercami.

 

#4 Zrzeczenie się dziedziczenia

Jeśli stan faktyczny na to pozwala, a osoba będąca potencjalnym spadkobiorcą nie ma ochoty partycypować w spadku, wówczas za życia spadkodawcy, może ona zawrzeć umowę o zrzeczenie się dziedziczenia. Umowa musi mieć formę aktu notarialnego. Jeśli umowa nie będzie posiadać innych zapisów, wówczas jest ona skuteczna również w stosunku do zstępnych zrzekającego się. Skutkiem zrzeczenia się dziedziczenia jest brak uprawnienia do dochodzenia roszczeń z tytułu zachowku, lecz nic nie stoi na przeszkodzie, aby zrzekający dziedziczył na podstawie testamentu.

 

#5 Przedawnienie

Wreszcie na koniec, roszczenie o zachowek, jak każde roszczenie majątkowe ulega przedawnieniu. W tym przypadku przedawnienie wynosi 5 lat, od dnia ogłoszenia testamentu lub daty otwarcia spadku, która tożsama jest z dniem śmierci spadkodawcy. Po skutecznym upływie czasu roszczenie o zachowek staje się bezzasadne, a spadkobiercy, którzy nie zostali pominięci w spadku mogą podnieść zarzut przedawnienia.

 

Twój bliski zmarł i potrzebujesz pomocy? Skontaktuj się z nami!

Roszczenia o zachowek często wiążą się z bardzo emocjonalnym podejściem spadkobierców do sprawy, gdzie łatwo o brak obiektywizmu i zaognianie konfliktu rodzinnego. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z pomocy wyspecjalizowanego adwokata zajmującego się sprawami spadkowymi. Z taką pomocą skutecznie wniesiesz pozew o zachowek, lub ochronisz się przed roszczeniem niegodnego krewnego. Ponadto adwokat od spadków sprawnie przeprowadzi Cię przez cały proces sądowy lub doprowadzi do ugody pozasądowej. Skontaktuj się ze mną – postaram się pomóc i rozwiać wszystkie Twoje wątpliwości!