Czym jest podżeganie i pomocnictwo i co za to grozi?

 

Czym jest podżeganie? Najogólniej ujmując podżeganie to nakłanianie do popełnienia przestępstwa. Opisane jest w artykule 18 § 2 Kodeksu karnego. Zaznaczyć wymaga, że dotyczy to indywidualnie oznaczonej osoby. Nie odpowie za podżeganie osoba, która zwraca się do grupy osób, lecz nie oznacza to, że jest bezkarna. W takim przypadku może odpowiedzieć za inny czyn zabroniony.

 

Nakłanianie to zawsze zachowanie umyślne, a można popełnić je wyłącznie z zamiarem bezpośrednim i poprzez działanie. Forma w jakiej osoba może podżegać jest dowolna. W kwestii sposobu dokonania podżegania wypowiedział się Sąd Najwyższy, który wskazał, że do nakłaniania może dojść nie tylko za pomocą słów, ale również gestów, mimiki, tekstu pisanego, groźby czy każdym innym, aktywnym zachowaniem zmierzającym do wywołania u sprawcy określonego zamiaru dokonania czynu zabronionego.

 

Podżeganie łańcuszkowe

Oprócz klasycznego modelu podżegania Sąd Najwyższy wskazał, że w praktyce dochodzi również do podżegania do podżegania. Jest to sytuacja, w której osoba nie ma możliwości nakłonienia bezpośrednio indywidualnie określonej osoby, dlatego posługuje się kolejną, inną osobą, która ma możliwość nakłonienia sprawcy do popełnienia czynu zabronionego. Sytuacja taka nazywana jest podżeganiem łańcuszkowym.

 

Usiłowanie podżegania

Usiłowanie podżegania ma miejsce, gdy sprawca czynu zabronionego próbował go dokonać, lecz ostatecznie nie doszło do niego lub gdy osoba podżegana nie usiłowała popełnić czynu, ale poczyniła w tym kierunku pewne przygotowania. Niestety w takim przypadku również podżegacz może zostać ukarany.

 

Na czym polega pomocnictwo?

Pomocnictwo znacznie różni się od podżegania, choć opisane jest w tożsamym artykule co podżeganie jednak w 18 § 3 Kodeksu karnego. Odpowiada za nie osoba, która w zamiarze, aby ktoś inny dokonał czynu zabronionego swoim zachowaniem ułatwia mu jego popełnienie. To zachowanie w przeciwieństwie do podżegania również może polegać na zaniechaniu. W praktyce pomocnictwo dotyczy dostarczania narzędzi, środka transportu, udzielania rad lub informacji a także sytuacji, gdy ktoś na kim ciąży szczególny prawny obowiązek niedopuszczenia do popełnienia czynu ułatwia to poprzez zaniechanie swoich obowiązków.

 

Podobnie jak podżeganie, pomocnictwo zawsze jest zachowaniem umyślnym, lecz w tym wypadku można je popełnić zarówno w zamiarze bezpośrednim jak i ewentualnym, czyli godzić się na ewentualne skutki swoich czynów.

 

Co ważne i ciekawe, pomocnictwa można dopuścić się wyłącznie przed lub w trakcie popełnienia czynu. Pomocnictwo po zakończeniu czynu zabronionego jest niemożliwe, ale takie zachowanie może stanowić inny, odrębny czyn zabroniony, na przykład paserstwo, gdy pomaga się zbyć przedmiot uzyskany wskutek przestępstwa lub poplecznictwo – gdy udaremnia się lub utrudnia postępowanie karne w celu pomocy w uniknięciu odpowiedzialności karnej przez sprawcę.

 

Podobnie jak w przypadku podżegania istnieje możliwość tzw. pomocnictwa łańcuszkowego, a nawet pomocnictwo do podżegania.

 

Z perspektywy karalności ważny jest fakt, że jeśli pomoc w popełnieniu czynu zabronionego była na tyle istotna, że bez jej udziału nie mogłoby dojść do popełnienia czynu zabronionego, wówczas można zakwalifikować zachowanie jako współsprawstwo.

 

Karalność podżegania i pomocnictwa

Sąd może wymierzyć karę za podżeganie lub pomocnictwo w granicach przewidziany za sprawstwo czynu, którego dopuścił się lub usiłował sprawca. Oznacza to, że jeśli osoba dopuściła się podżegania lub pomocnictwa do zabójstwa może liczyć się nawet z karą dożywotniego pozbawienia wolności. Jedynie w przypadku pomocnictwa sąd ma możliwość zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary. Toteż sytuacja podżegacza jest zdecydowanie poważniejsza w przypadku udowodnienia mu tego zachowania.

 

Jeśli jednak nie doszło do skutecznego dokonania czynu zabronionego przez sprawcę, wówczas sąd orzeka karę dla podżegacza lub pomocnika wyłącznie za usiłowanie. W sytuacji, gdy czynu nawet nie usiłowano dokonać, a więc sprawca ukończył czyn na przygotowaniu, wtedy sąd nie dość, że może nadzwyczajnie złagodzić karę, to również może odstąpić od jej wymierzenia.

 

Praktyka pokazuje jednak, że podżegacz lub pomocnik najczęściej karani są w sposób łagodniejszy niż sprawca czynu zabronionego. Jednak ostateczna decyzja sądu zawsze zależy od indywidualnego i konkretnego stanu faktycznego, toteż nie należy traktować tego jako pewnik.

 

Prowokacja również zagrożona karą!

Prowokatorem jest osoba, która nakłania inną do dokonania czynu zabronionego w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego. Jest to niewielki detal, odróżniający postawę prowokatora od podżegacza. Kluczowym jest przypisanie prowokatorowi chęci skierowania przeciwko tej konkretnej osobie postępowania karnego. Jeśli nie ma możliwości przypisania tego szczególnego celu, wówczas zachowanie to jest de facto zwykłą zaczepką.

 

Odpowiedzialność karna prowokatora jest tożsama do odpowiedzialności podżegacza, toteż mimo odrębności klasyfikacji prawnej prowokatora nadal zagrożona jest karą jak za sprawstwo czynu. W tym miejscu trzeba zasygnalizować, że kodeks karny wyłącza możliwość zastosowania wobec prowokatora przepisów dotyczących złagodzenia odpowiedzialności, toteż prowokator nie ma, co do zasady, możliwości ubiegać się o nadzwyczajne złagodzenie kary ani odstąpienie od jej wymierzenia w przypadku, gdy sprawca będzie usiłował czynu zabronionego lub wyłącznie się do niego przygotowywał.

 

Zostałeś oskarżony o podżeganie? – Skontaktuj się z adwokatem!

Jeśli zostałeś oskarżony o podżeganie, pomocnictwo lub prowokację niezwłocznie skontaktuj się z adwokatem specjalizującym się w sprawach karnych. Dzięki obrońcy już na wczesnym etapie postępowania zyskasz wsparcie adwokata, Twój interes jako podejrzanego, lub oskarżonego zostanie odpowiednio zabezpieczony, a cały proces odbędzie się bez błędów oraz z poszanowaniem Twoich praw.