W jakich okolicznościach można uchylić się od obowiązku alimentacyjnego?

Obowiązek alimentacyjny w stosunku do dzieci to jedno z najważniejszych zobowiązań, które ciążą na rodzicach. Co ciekawe, nie jest on ograniczony tylko do małoletnich potomków. Czy od obowiązku alimentacyjnego można się uchylić? Sprawdź warunki i zasady takiego rozwiązania.

 

Na czym polega obowiązek alimentacyjny rodziców?

Rodzice są zobowiązani do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb swoich dzieci w sytuacji, gdy te nie są jeszcze w stanie się samodzielnie utrzymać. Nie obowiązuje przy tym granica wieku, w którym taki obowiązek ustaje. W szczególności nie jest nią osiągnięcie pełnoletności.

 

O ile w praktyce to właśnie w przypadku małoletnich dzieci można najłatwiej udowodnić, że dziecko nie ma możliwości samodzielnie zadbać o swoje utrzymanie, to sytuacja jest bardziej złożona w przypadku dorosłych potomków. W tej sytuacji – nawet jeśli dziecko kontynuuje naukę – sąd może ustalić, że jest ono w stanie podjąć się np. dodatkowej pracy zarobkowej.

 

Alimenty w przypadku małoletniego potomka mają pokryć wszystkie podstawowe potrzeby dziecka, w tym edukację, wyżywienie czy ubrania. Dorosłe dzieci mogą potrzebować wsparcia rodziców np. ze względu na kontynuowanie nauki na uczelni wyższej. Alimenty mogą być w takim wypadku wypłacane do rąk dziecka – a nie drugiego z rodziców – i przeznaczane np. na czesne czy czynsz najmu mieszkania. Dorosłe dziecko nie jest jednak oczywiście uprawnione do pobierania alimentów w nieograniczonym zakresie.

 

Od czego zależy wysokość alimentów?

Ustalenie istnienia obowiązku alimentacyjnego to nie wszystko. Kluczowe jest również określenie, w jakiej wysokości alimenty są należne dziecku.

 

W przypadku małoletnich dzieci, które wymagają stałej opieki, zobowiązany do zapłaty alimentów jest najczęściej rodzic, który nie mieszka z dzieckiem. Ustalana jest co do zasady konkretna kwota, która będzie wypłacana co miesiąc (choć w przypadku porozumienia rodziców nie jest to konieczne). Wpływ na jej wysokość mają przede wszystkim usprawiedliwione potrzeby dziecka oraz możliwości finansowe i zarobkowe rodzica, który jest zobowiązany do łożenia na dziecko.

 

Podstawową zasadą w toku ustalania obowiązku alimentacyjnego w konkretnej wysokości jest zapewnienie, aby sytuacja dziecka nie uległa pogorszeniu na skutek rozwodu rodziców. Orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa to trudna dla małoletniego sytuacja, dlatego priorytetem jest maksymalne zabezpieczenie jego interesów.

 

W obliczu konfliktów rodzice starają się czasem uniknąć płacenia alimentów. Czy jest to możliwe?

 

Kiedy można się uchylić od zaspokajania obowiązku alimentacyjnego?

W przypadku małoletnich dzieci trudno znaleźć przesłanki, które mogłyby uzasadniać uchylenie obowiązku alimentacyjnego w całości. Potomkowie, którzy nie osiągnęli pełnoletności, nie są w stanie samodzielnie się utrzymać. Jednocześnie nie zachodzi podstawa do obciążenia utrzymaniem dziecka tylko jednego rodzica.

 

Sprawa jest bardziej skomplikowana w przypadku dorosłych dzieci. Obowiązek alimentacyjny może być uchylony przede wszystkim w sytuacji, gdy dziecko jest w stanie się samodzielnie utrzymać bądź gdy realizacja obowiązku alimentacyjnego łączy się dla rodzica z nadmiernym uszczerbkiem. Należy pamiętać, że obowiązek alimentacyjny dotyczy nie tylko rodziców w stosunku do dzieci, ale również dzieci w stosunku do rodziców, dlatego z czasem sytuacja może się obrócić.

 

Alimenty mogą być również uchylone w sytuacji, gdy uprawniony ma majątek, który przynosi takie dochody, że dziecko może się z nich utrzymać. Podstawą do takiego orzeczenia jest również ustalenie, że dziecko nie dokłada starań, aby być w stanie się samodzielnie utrzymać oraz gdy żądanie alimentów jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

 

Postępowanie w sprawie uchylenia się od obowiązku alimentacyjnego

Aby uchylić się od obowiązku alimentacyjnego, trzeba podjąć odpowiednie kroki formalne. W toku postępowania sądowego kluczowe będzie ustalenie, czy zachodzą podstawy do uchylenia obowiązku alimentacyjnego. Rozpoczęcie postępowania wymaga złożenia pozwu, który podlega opłacie. Ze zwolnienia od kosztów korzysta bowiem tylko osoba uprawniona. Sądem właściwym w sprawie jest sąd rodzinny, w którego okręgu mieszka pozwany.

 

W toku postępowania rodzic może wnioskować nie tylko o uchylenie się od obowiązku alimentacyjnego, ale również o obniżenie alimentów. Takie żądanie będzie przydatne w sytuacji, gdyby okazało się, że sąd nie stwierdzi przesłanek do uchylenia obowiązku alimentacyjnego w całości. W jednym postępowaniu sąd rozpozna wszystkie kwestie.

 

W niektórych okolicznościach zasadne może się okazać skierowanie również wniosku o udzielenie zabezpieczenia na czas trwania postępowania. Ma ono postać np. zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Sąd ustanowi tego typu zabezpieczenie, jeśli oceni, że uchylenie obowiązku alimentacyjnego jest w danych okolicznościach prawdopodobne. Celem takiego rozwiązania jest uniknięcie sytuacji, w których uzyskanie zwrotu uchylonych z datą wsteczną, a już wypłaconych alimentów, byłoby utrudnione.