Rozbój a zwykła kradzież – poznaj najważniejsze różnice

Rozbój został spenalizowany w kodeksie karnym jako przestępstwo przeciwko mieniu. Jest zaliczany do jednego z najpoważniejszych czynów tego typu. Wagę przestępstwa widać już po zagrożeniu karnym, które w przypadku rozboju jest znaczne. Wiele osób nie zdaje sobie jednak sprawy z rozbieżności pomiędzy rozbojem a zwykłą kradzieżą. Warto więc poznać podstawowe różnice w zakresie wskazanych przestępstw.

 

Przestępstwo rozboju – na czym polega?

Zgodnie z art. 280 kodeksu karnego rozbój ma miejsce, gdy dochodzi do kradzieży z użyciem przemocy bądź groźby albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności. Kara w tym przypadku wynosi od 2 do 12 lat. W normalnych warunkach sprawca nie powinien więc liczyć na warunkowe umorzenie postępowania ani nie może dobrowolnie poddać się odpowiedzialności karnej.

 

Kwalifikowane przestępstwo rozboju

Konstrukcja przestępstwa rozboju obejmuje jego dwa typy – podstawowy, określony w paragrafie 1 i opisany powyżej oraz kwalifikowany.

 

Zgodnie z art. 280 § 2 kodeksu karnego jego znamiona to:

• posługiwanie się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem,
• posługiwanie się podobnie niebezpiecznym środkiem obezwładniającym,
• działanie w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu,
• działanie wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem.

 

Warto również zwrócić uwagę na ciekawostki w zakresie kwalifikacji czynu jako rozbój, które można znaleźć w orzecznictwie sądów różnych instancji. Dla przykładu wskazuje się, że posługiwanie się atrapą broni w trakcie popełnienia kradzieży uzasadnia uznanie, że doszło do rozboju (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2002 roku, sygn. akt II KKN 373/00).

 

Problemy interpretacyjne wywołuje również m.in. pojęcie niebezpiecznego przedmiotu. Wskazuje się, że o zakwalifikowaniu w ten sposób określonej rzeczy nie decyduje jej przeznaczenie, a fakt, czy zwykłe użycie może powodować skutki podobne do użycia broni palnej lub noża (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2003 roku, sygn. akt I KZP 13/03).  W wielu orzeczeniach sądów różnych instancji rozstrzygnięcia były nieoczywiste. Dla przykładu można wskazać, że stwierdzono już uprzednio, że ułamek butelki nie jest narzędziem niebezpiecznym, ponieważ zadanie obrażeń ofierze jest w tym przypadku znacznie trudniejsze niż w razie wykorzystania np. tradycyjnego noża.

 

Kwalifikowane przestępstwo rozboju jest zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat.

 

Czym różni się rozbój od kradzieży?

Rozbój jest powszechnie określany mianem kwalifikowanej kradzieży. Podobieństwo w przypadku obu przestępstw dotyczy zaboru mienia dokonanego bezprawnie. W razie rozboju zachowanie sprawcy nie ogranicza się jednak do zwykłej kradzieży – przestępca stosuje przemoc bądź grozi jej użyciem.

 

Wspomniane zachowanie musi być środkiem, który służy do dokonania przestępstwa. Można uznać za spełnienie tego wymagania zarówno w sytuacji, w której czynności tego typu nastąpiły przed dokonaniem zaboru rzeczy, jak i gdy użycie przemocy nastąpiło w trakcie kradzieży. Zabór mienia dokonany przed użyciem przemocy będzie się wiązał z zakwalifikowaniem przestępstwa jako kradzież rozbójnicza, która jest zagrożona niższą karą.

 

Usiłowanie rozboju – czy jest możliwe?

Również w przypadku rozboju możliwe jest ustalenie jego usiłowania. Taka kwalifikacja będzie miała miejsce, gdy czynności niedoszłego sprawcy będą nakierowane nie tylko na mienie, ale również na osobę poszkodowanego. W tym zakresie warto wspomnieć, że samo doprowadzenie do stanu nieprzytomności osoby, od której będzie się chciało bezprawnie zabrać jakąś rzecz (np. samochód), nie jest usiłowaniem rozboju. Czyn będzie mógł zostać zakwalifikowany w ten sposób tylko, jeśli przedmiot zostanie rzeczywiście odebrany ofierze.

 

Jeśli napadnięta osoba, co do której usiłujący oczekiwał, że będzie ona miała przy sobie środki pieniężne o znacznej wartości, w rzeczywistości nie dysponuje żadną gotówką, czyn może z kolei zostać uznany za usiłowanie nieudolne.

 

Czy jest prawdopodobne tymczasowe aresztowanie w przypadku sprawy o rozbój?

Ze względu na dużą szkodliwość społeczną, z jaką związane jest przestępstwo rozboju, w tego typu sprawach tymczasowe aresztowanie często jest stosowane. Przed podjęciem decyzji dokonuje się analizy zagrożenia karnego, jakie wystąpi w danym stanie faktycznym i prawnym. Pod uwagę bierze się jednak nie tylko maksymalny możliwy wymiar kary ustalany na podstawie przepisów ustawy, ale przede wszystkim dokonuje się oceny, jaki wyrok może być wydany w razie stwierdzenia winy konkretnego sprawcy.

 

Orzekając tymczasowe aresztowanie w sprawie o rozbój, sąd nie może działać z automatu i stosować tego rozwiązania za każdym razem. Może się bowiem okazać, że ze względu na szczególne okoliczności kara, jaka może zapaść, będzie się mieściła w granicach dolnego zagrożenia karnego określonego w kodeksie karnym.