Na czym polega warunkowe zawieszenie wykonania kary?

Warunkowe zawieszenie wykonania kary to regulacja, która sprawia, że orzeczona kara nie jest wykonywana. Jeżeli wyznaczony okres próby przebiegnie pozytywnie, uznaje się ją za wykonaną, a skazanie ulega zatarciu. Kiedy jest możliwe zawieszenie wykonania kary i jak wygląda to w praktyce?

 

Kiedy można warunkowo zawiesić wykonanie kary?

Warunkowe zawieszenie wykonania kary jest dopuszczalne w stosunku do każdego rodzaju kary. Wbrew pozorom zawiesić można nie tylko karę pozbawienia wolności, ale również karę ograniczenia wolności czy grzywnę samoistną. W praktyce warunkowe zawieszenie wykonania kary jest orzekane najczęściej w tym samym momencie, w którym orzekana jest kara pozbawienia wolności.

 

Możliwość warunkowego zawieszenia wykonania kary jest ograniczona do ściśle określonych przypadków. Oskarżony musi spełnić w tym celu szereg wymogów o charakterze formalnym. Ostateczna decyzja zależy jednak od oceny sądu.

 

Najważniejsze warunki dotyczą okresu kary głównej – zawieszeniu może podlegać jedynie kara pozbawienia wolności, która nie przekracza roku – oraz historii oskarżonego, czyli braku wcześniejszego skazania na karę pozbawienia wolności.

 

Oprócz przesłanek formalnych, kluczowa dla ostatecznej decyzji jest ocena dokonana przez sąd, który ustala, czy zawieszając wykonanie kary, zostaną spełnione jej cele. Podstawa to zachowanie oskarżonego, dotychczasowy sposób życia i okoliczności popełnienia przez niego czynu zabronionego, a nawet jego warunki środowiskowe. Warunkowe zawieszenie wykonania kary będzie szczególnie trudno uzyskać w przypadku czynów o charakterze chuligańskim (możliwe tylko w wyjątkowych przypadkach) czy braku skruchy podczas procesu.

 

Sąd podejmuje decyzję o poddaniu oskarżonego próbie w sytuacji, gdy dojdzie do przekonania, że mimo braku wykonania orzeczonej kary sprawca będzie w przyszłości przestrzegał porządku prawnego i nie powróci do przestępstwa. Brak pozytywnej prognozy kryminalistycznej pozbawia szansy na takie orzeczenie.

 

Ile wynosi okres próby?

Okres próby w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary wynosi od roku do 3 lat i biegnie od chwili uprawomocnienia się wyroku. Wyjątek dotyczy sprawcy młodocianego oraz sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej. W takim przypadku warunkowe zawieszenie wykonania kary może zostać orzeczone na okres od 2 do 5 lat. Decyzja o długości próby jest podejmowana przez sąd na podstawie oceny ogółu okoliczności sprawy.

 

Warunkowe zawieszenie wykonania kary to czasami nie wszystko

Na warunkowym zawieszeniu wykonania kary postępowanie się nie kończy. Kodeks karny rozstrzyga, że w przypadku takiego orzeczenia sąd może orzec również grzywnę̨. Dodatkowo może nałożyć na skazanego także inne obowiązki, w tym przede wszystkim zobowiązać go do:

• informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby;
• przeproszenia pokrzywdzonego;
• wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby;
• wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu;
• powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających;
• poddania się terapii uzależnień;
• poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji;
• uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych;
• powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach;
• powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób;
• opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym;
• innego stosownego postępowania w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.

 

Sąd decyduje, które z wymienionych obowiązków wybrać w zależności od okoliczności sprawy i swojej oceny, jednak zawsze orzeka przynajmniej jeden z nich. Możliwe jest również oddanie skazanego pod dozór na okres próby.

 

Skutki wyroku skazującego z warunkowym zawieszeniem wykonania kary

Trudno jednoznacznie przewidzieć, czy w danym przypadku sąd w razie skazania orzeknie warunkowe zawieszenie wykonania kary. Tak czy inaczej, trzeba pamiętać, że nawet w przypadku podjęcia takiej decyzji zostaje wydany wyrok skazujący. Warunkowe zawieszenie wykonania kary nie zmienia faktu, że doszło do orzeczenia w przedmiocie winy i sprawstwa. Tym samym wyrok wywołuje wszystkie konsekwencje skazania, w tym np. wpis w rejestrze karnym.

 

Nazwa instytucji wskazuje również, że zawieszenie wykonania kary jest warunkowe – tzn. obowiązuje tylko, jeśli w okresie próby sprawca będzie przestrzegał porządku prawnego. Gdyby okazało się, że warunki orzeczenia nie będą respektowane, nie dojdzie do wznowienia procesu ani ponownego jego przeprowadzenia, tylko może zajść podstawa do zarządzenia o wykonaniu kary. Skazany, którego karę warunkowo zawieszono, musi więc na każdym kroku pamiętać o wyroku i pilnować przestrzegania obowiązujących przepisów. Dodatkowo musi także wykonywać obowiązki nałożone na niego przez sąd.